Aracne e le sue figlie. La strategia del ragno nella letteratura femminile polacca contemporanea


Abstract


The classic myths have always been an expression of patriarchal and misogynistic culture. Currently, female writers feel the urgent need to take possession of classical mythology in such a way as to (re)create it ex novo according to their own needs and feelings. In this article, by comparing the works of several contemporary Polish contemporary women’s works, we intend to achieve an intratextual and intertextual “journey” through the prism of the Arachne myth. It also aims to carry out an intercultural and interdisciplinary analysis of this myth, considering that mythology connects classical and modern civilization.

DOI Code: 10.1285/i22390359v37p239

Keywords: Arachne; Athena; mothers and daughters; female genealogy; rewriting of the myth

References


Letteratura primaria

Bator J. 2010, Chmurdalia, W.A.B., Warszawa.

Bator J. 2012, Ciemno, prawie noc, W.A.B., Warszawa.

Filipiak I. 1992, Śmierć i spirala, Wyd. A., Wrocław.

Filipiak I. 2001, Atena, in Program przedstawienia Stacha Anny Schiller, reżyseria I. Kempa, Teatr Nowy, Łódź, pp. IV-VIII.

Filipiak I. 2003, Alma, Wyd. Literackie, Kraków.

Filipiak I. 2006, Absolutna amnezja, tCHu, Warszawa.

Goerke N. 1994, Fractale. Sklepy prześcieradłowe, Obserwator, Poznań [2a ed. 2004, Fractale, Prószyński i S-ka, Warszawa].

Goerke N. 1997, Księga pasztetów, Obserwator, Poznań.

Goerke N. 1999, Pożegnanie plazmy, Wyd. Czarne, Wołowiec.

Gretkowska M. 1993, Tarot paryski, Oficyna Literacka, Kraków.

Gretkowska M. 1995, Latin Lover, W.A.B., Warszawa.

Gretkowska M. 1996, Podręcznik do ludzi, Beba Mazeppo&Co.,Warszawa.

Gretkowska M. 1998, Namiętnik, W.A.B., Warszawa.

Gretkowska M. 2001, Polka, W.A.B., Warszawa.

Gretkowska M. 2010, Miłość po polsku, Świat Ksiażki, Warszawa.

Gretkowska M. 2011, Trans, Świat Ksiażki, Warszawa.

Holender M.1997, Klinika lalek, Wyd. Ewa Korczewska, Warszawa.

Iwasiów I. 1998, Miasto-ja-miasto, Wyd. „Kurier-Press”, Szczecin.

Malzahn M. 2001, Baronowa Późna Jesień, Wydawnictwo HOMINI S.C., Bydgoszcz.

Malzahn M. 2007, Nie ma mono. Opowiadania są, Wydawnictwo FA-art, Katowice.

Mostowik M. 2006, Akrobatki, Prószyski i S-ka, Warszawa.

Plebanek G. 2010, Nielegalne związki, W.A.B., Warszawa.

Rudzka Z. 2018, Wielka wymiana ognia, W.A.B., Warszawa.

Saramonowicz M. 1996, Siostra, Wyd. W.A.B., Warszawa.

Schilling E. 2001, Akacja, Borussia, Olsztyn.

Tokarczuk O. 1999, E.E., Wyd. Ruta, Wałbrzych. [2a ed. 2006, E.E., Wyd. Literackie, Kraków].

Tokarczuk O. 2000, Prawiek i inne czasy, Wyd. Ruta, Wałbrzych.

Tulli M. 2014, Szum, Wydawnictwo Znak literanova, Kraków.

Letteratura secondaria

Adami Rook P. 1983, Le due Femminilità: la crisi della coscienza femminile nel sogno e nel mito, Bulzoni, Roma.

Amenta A. 2010, “Tutti un tempo sono stati cresciuti da un proprio segretario”. Il rapporto padre-figlia in Absolutna amnezja di Izabela Filipiak, in Alessi M., Baccarini I. e Cifariello A. (a cura di), Padri e Figli. Testo-Arti-Metodologia-Ricerca, Nuova Cultura, Roma, pp. 15-22.

Araszkiewicz A. 2001, Czarny ląd czarnego kontynentu. Relacja matka-córka w ujęciu Luce Irigaray, in Hornung M., Jędrzejczak M. i Korsak T. (opr.), Ciało Płeć Literatura. Prace ofiarowane Profesorowi Germanowi Ritzowi w pięćdziesiątą rocznicę urodzin, Wiedza Powszechna, Warszawa, pp. 671-705.

Ballestra-Puech S. 2006, Métamorphoses d’Arachné. L’artiste araignée dans la littérature occidentale, Libraire Drosz S. A., Genève.

Boyd Carol J. 1989, Mothers and Daughters: a Discussion of Theory and Research, in “Journal of Marriage and Family” 2, vol. 51, pp. 291-301.

Burzyńska A. 2006, Feminizm, in Burzyńska A. i Markowski M.P., Teorie Literatury XX wieku. Podręcznik, Wyd. Znak, Kraków, pp. 389-437.

Byatt S. 1999, Arachne, in “The Threepenny Review” 78, pp. 20-23.

Crotti I. 2017, Aracne e/o Atena: per una metaforica duale del femminile in Italo Calvino, in “La modernità Letteraria” 10, pp. 79-92.

Daly M. 1978, Gyn/Ecology. The Metaethics of Radical Feminism, Beacon Press, Boston [2a ed. 1990].

De Carlo A.F. 2017, Ecce femina – podróż do źródła kobiecości. Wokół krwi menstruacyjnej we współczesnej literaturze polskiej na podstawie wybranych przykładów – Izabeli Filipiak i Olgi Tokarczuk, in “Postscriptum Polonistyczne” 2, pp. 119-131.

De Carlo A.F. 2018, Wyzwanie Arachne. Rozważania na temat zmian i przeformułowań mitu pająka w polskiej współczesnej literaturze kobiecej, in Cudak R., Pospiszil K. i Tambor J. (opr.), Polonistyka na początku XXI wieku. Diagnozy, koncepcje, perspektywy, VI Światowy Kongres Polonistów, Katowice, 22-25 czerwca 2016, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, pp. 568-585.

Dembińska-Pawelec J. 2018, Arachne z ulotną nicią. Sygnatura kobieca w później poezji Bogusławy Latawiec, in “Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka” 32 (52), pp. 267-283.

Dragun G. 2007, Dorosnąć i zniknąć, a może pozostać dziewczynką na zawsze? Dylematy bohaterek współczesnej prozy, http://www.obieg.pl/artmix/1776 (20.04.2018).

Eliade M. 1971, Mefistofele e l’androgino, Edizioni Mediterranee, Roma.

Fleming F. 1997, Celtowie. Herosi świtu, Wyd. Amber, Warszawa.

Giacobino M. 2005, Guerriere, ermafrodite, cortigiane. Percorsi trasgressivi della soggettività femminile in letteratura, Il Dito e La Luna, Milano.

Handler Spitz E. 1990, Mothers and Daughters: Ancient and Modern Myths, in “The Journal of Aesthetics and Art Criticism” 4, vol. 48 (Feminism and Traditional Aesthetics), pp. 411-420.

Heilbrun C. 1990, What was Penelope Unweaving, in Heilbrun C., Hamlet’s Mother and Other Women, Columbia University Press, New York, pp. 103-111.

Irigaray L. 1989, Le mystére oublié des généalogies féminins, in Irigaray L., Le temps de la différence. Pour une révolution pacifique, éd. LGF, Le livre du poche, Paris, pp. 67-84.

Janion M. 1996, Kobiety i duch inności, Wyd. Sic!, Warszawa.

Jaworska K. 2016, La straniera di Maria Kuncewiczowa e altri madri aliene, in Banjanin L., Jaworska K. e Maurizio M. (a cura di), Disappartenenze. Figure del distacco e altre solitudini nelle letterature dell’Europa centro-orientale, Stilo Editrice, Modugno (Bari), pp. 149-173.

Jaworska K. 2020, Penelope e altre orditrici nella poesia polacca contemporanea, in “Studi Slavistici” 1, XVII, pp. 135-153.

Kłosińska K. 2001, Kobieta autorka, in Nasiłowska A. (opr.), Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie – antologia szkiców, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa.

Kopaliński W. 2015, Słownik mitów i tradycji kultury, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa.

Kossak E.K. 1973, Dagny Przybyszewska. Zbłąkana gwiazda, PIW, Warszawa.

Miller N.K. 1986, Arachnologies: The Woman, the Text, and the Critic, in Miller N.K. (ed.), The Poetics of Gender, Columbia University Press, New York, pp. 270-295.

Mrozik A. 2012, Akuszerki transformacji. Kobiety, literatura i władza w Polsce po 1989 roku, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa.

Paley G. 1978, Other Mothers, in “Feminist Studies” 2, vol. 4 (Toward a Feminist Theory of Motherhood), pp. 166-169.

Restaino F. 2002, Il pensiero femminista. Una storia possibile, in Cavarero A. e Restaino F., Le filosofie femministe. Due secoli di battaglie teoriche e pratiche, Mondadori, Milano, pp. 3-77.

Rich A. 1976, Of Women Born: Motherhood as Experience and Institution, Norton, New York.

Rosati G. 1999, Form in Motion: Weaving the Text in the Metamorphoses, in Hinds S., Barchiesi A. and Hardie Ph. (eds.), Ovidian Transformations. Essays on Ovid’s Metamorphoses and its Reception, Cambridge Philological Society, Cambridge, pp. 240-253.

Rosati G. 2004, La strategia del ragno, ovvero la rivincita di Aracne. Fortuna tardo-antica (Sidonio Apollinare, Claudiano) di un mito ovidiano, in “Dictynna” 1, https://dictynna.revues.org/174 (08.04.2018).

Scheid J. et Svenbro J. 1994, Le métier de Zeus. Mythe du tissage et du tissu dans le monde gréco-romain, Editions de la Découverte, Paris.

Serkowska H. 2002, Wokół recepcji „Ciało-w-ciało” Luce Irigaray we Włoszech, in “Teksty Drugie” 5, pp. 150-154.

Serkowska H. 2012, La vecchia è donna: letteratura polacca contemporanea, in Melon E., Passerini L., Ricaldone L. e Spina L. (a cura di), Vecchie allo specchio. Rappresentazioni nella realtà sociale, nel cinema e nella letteratura. Incontri di studio febbraio-marzo 2008, CIRSDe, Università degli Studi di Torino, Torino, pp. 115-124.

Serkowska H. 2018, Madre-figlia: un binomio complesso, in “Studia Romanica Posnaniensia” 43/3, pp. 59-70.

Sobolczyk P. 2015, G(n)o(s)tycyzm. Female queer gothic, gnoza i dyskurs o kobiecej potworności (o Almie Izabeli Filipiak), in “Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze” 4, pp. 29-50.

Świerkosz M. 2014, W przestrzeniach tradycji. Proza Izabeli Filipiak i Olgi Tokarczuk w sporach o literaturę, kanon i feminizm, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa.

Świerkosz M. 2015, Arachne i Atena. W stronę innej poetyki pisarstwa kobiecego, in “Teksty drugie” 6, pp. 70-90.

Świerkosz M. 2017, Arachne i Atena. Literatura, polityka i kobiecy klasycyzm, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Szczuka K. 2003, Prządki, tkaczki i pająki. Uwagi o twórczości kobiet, in Szczuka K., Kopciuszek, Frankenstein i inne. Feminizm wobec mitu, eFKa, Kraków, pp. 27-45.

Szybowicz E. 2010, Inne historie kobiet. Apokryfy feministyczne w prozie Izabeli Filipiak, in Borkowskiej G. i Wiśniewskiej L. (opr.), Beatrycze i inne. Mity kobiet w literaturze i kulturze, słowo/obraz terytoria, Gdańsk, pp. 34-44.

Szyjewski A. 2004, Religia Słowian, WAM, Kraków.

Warkocki B. 2003, Dziewczynka subwersywna. Wokół Absolutnej amnezji Izabeli Filipiak, in Kowalczyk I. i Zierkiewicz E. (opr.), W poszukiwaniu małej dziewczynki, Konsola, Poznań, pp. 97-104.

Warkocki B. 2007, Homo niewiadomo. Polska proza wobec odmienności, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.

Weigle M. 1982, Spiders and Spinsters. Woman and Mithology, University of New Mexico Press, Albuquerque.


Full Text: pdf

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribuzione - Non commerciale - Non opere derivate 3.0 Italia License.